Strona główna » Miejsca

Miejsca

Rogalin SONY DSC

Dzisiejsza wieś Rogalin powstała po 1294r. na prawie niemieckim. Początki pisanej historii wsi sięgają XIII stulecia. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1247 roku, w której książę Przemysł I potwierdził dokument nadający część Rogalina (obecnie Rogalinek) kościołowi katedralnemu w Poznaniu. Dobrami Rogalin pierwotnie władali rycerze z rodu Łodziów, którzy od posiadanej włości przyjęli nazwisko Rogalińskich. W roku 1523 wieś nabył Jan z Baranowa, a następnie jako właściciele wymienieni zostali Andrzej i Maciej Baranowscy. Po nich właścicielami Rogalina byli przedstawiciele innych wielkopolskich rodzin, m.in. Konarscy, Małachowscy, Gorajscy, Zakrzewscy ( z tych ostatnich pochodziła matka Krzysztofa Arciszewskiego, który przyszedł na świat w Rogalinie). W XVII wieku dziedziczyli tutaj Unrugowie, Schlichtyngowie, Krzyżanowscy, a w końcu Raczyńscy, którzy wsią władali od 1766 do 1939 roku. Początki powiązań rodzinnych Raczyńskich z Rogalinem datują się na rok 1766, kiedy to hr. Kazimierz Raczyński nabył tę miejscowość wraz z pobliskimi Świątnikami.

Pałac w Rogalinie

Historia pałacu rogalińskiego sięga drugiej połowy XVIII wieku. Wybudował go pierwszy z Raczyńskich w Rogalinie – Kazimierz, późniejszy marszałek koronny na dworze Stanisławarogalin Augusta Poniatowskiego. W latach 1768-1774 zbudowano późnobarokowe założenie pałacowo-parkowe według projektu nieznanego architekta pochodzącego najprawdopodobniej z kręgu saskiego. W latach 80-tych XVIII wieku przeprowadzono modernizację wnętrz pałacu w stylu klasycystycznym wedle projektów najwybitniejszych wówczas architektów warszawskich: Dominika Merliniego i Jana Christiana Kamsetzera. Właściciel Rogalina w latach 1810-1845 Edward hr. Raczyński przebudował salę balową na zbrojownię o neogotyckiej dekoracji, a kaplicę pałacową w skrzydle południowym na bibliotekę i archiwum. W roku 1820, na wschodnim krańcu osi założenia, wzniesiono kaplicę-kopię rzymskiej świątyni w Nimes-pełniącą jednocześnie funkcję mauzoleum rodowego. Kolejne, szeroko zakrojone prace o charakterze remontowo-konserwatorskim prowadził krakowski architekt Zygmunt Hendel w latach 90-tych XIX wieku, kiedy Rogalin należał do Edwarda Aleksandra hr. Raczyńskiego i jego żony Róży z hr. Potockich. Hendel był też autorem projektu neobarokowej biblioteki na piętrze pałacu. W latach 1912-1914 Edward Aleksander Raczyński wzniósł, poniżej południowej oficyny pałacu, budynek galerii malarstwa. Był to jeden z nielicznych w tym czasie na ziemiach polskich obiekt zbudowany specjalnie dla celów ekspozycyjnych i od początku z myślą o udostępnianiu go publiczności. Wymiary największej sali dostosowano do wielkości znajdującego się w zbiorach działa Jana Matejki -” Dziewica Orleańska”. W czasie drugiej wojny światowej i krótko po jej zakończeniu wyposażenie pałacu uległo prawie całkowitemu rozproszeniu. Na szczęście z inicjatywy brata Edwarda zbiory malarstwa z galerii Roger Raczyński zdeponował wcześniej w stołecznym Muzeum Narodowym. W 1949 roku pałac w Rogalinie stał się Oddziałem Muzeum Wielkopolskiego, przemianowanego w 1950 roku na Muzeum Narodowe w Poznaniu. W 1991 roku w Londynie Edward hr. Raczyński , Prezydent RP na Uchodźstwie powołał – w setną rocznicę swoich urodzin – Fundację im. Raczyńskich działającą przy Muzeum Narodowym w Poznaniu. W ten sposób zarówno zespół pałacowo-parkowy z pozostałymi składnikami przedwojennego majątku, jak i wspaniałe dzieła sztuki należące do rodziny Raczyńskich, stały się własnością Fundacji.

Kaplica w Rogalinie

SONY DSCKościół pod wezwaniem św. Marcelina, wybudowany na sztucznie usypanym wzgórzu, na wschodnim skraju krajobrazowego założeniaSONY DSC parkowego, powstał w latach 1817-1820 na polecenie Edwarda hr. Raczyńskiego. Widniejący nad wejściem napis Divo Marcelino świadczy o chęci oddania hołdu dla kuzyna fundatora- Marcelego Lubomirskiego, żołnierza napoleońskiego, który poległ podczas oblężenia Sandomierza w 1803 roku. Budynek miał spełniać funkcje kaplicy dworskiej, a także mauzoleum grobowego rodziny Raczyńskich. Pierwowzorem kaplicy była świątynia rzymska, zwana „Maison carree” z I w. p.n.e. w Nimes we Francji. Jest to budowla orientowana z fasadą skierowaną na zachód – ku pałacowi. Nad wejściem do kaplicy widnieje marmurowa tablica z inskrypcją fundacyjną. Drzwi do kaplicy ozdobione są dwiema antabami i czterema herbowymi tarczami rodu Raczyńskich. Górna kondygnacja pełniła funkcję kaplicy pałacowej.Wnętrze jej utrzymane jest w stylu klasycystycznym. W części tej znajduje się ołtarz z 1832 roku, po lewej stronie drzwi  płaskorzeźba z białego marmuru z 1880 roku przedstawiająca Marię z Krasińskich Raczyńską, pierwszą żonę Edwarda Aleksandra z dwojgiem dzieci. Od roku 1975 kaplica pełni funkcję kościoła parafialnego.Pod kościołem znajduje się grobowa kaplica w stylu gotyckim. W krypcie są sarkofagi, w których pochowani są m.in. Prezydent RP Edward hr. Raczyński oraz Konstancja i Roger Raczyńscy. Ponadto na ścianach mauzoleum znajdują się tablice nagrobne, a wśród nich ta, za którą spoczywa serce Edwarda I hr. Raczyńskiego, fundatora świątyni.

Majątek Rogalin

Wokół parku pałacowego, na powierzchni ok. 600 ha, rozciąga się majątek ziemski. Spośród wielu gospodarstw, które należały do rodziny Raczyńskich, majątek Rogalin obecnie jest jedynym w rękach Fundacji Raczyńskich. Zarządza nim spółka z o.o. „Majątek Rogalin”, która od 1993 roku dzierżawi gospodarstwo, zabrane w 1945 r. prawowitym właścicielom, od Agencji Nieruchomości Rolnych. „Majątek Rogalin” zajmuje się produkcją roślinną, głównie zbóż, rzepaku i buraków cukrowych. Hoduje owce i konie, zaopatruje w wodę okoliczne wsie. Rolnictwo nie jest jednak celem samym w sobie. Za jego pomocą bowiem utrzymywany jest odwieczny, rolniczy i wiejski charakter Rogalina. Jego przyroda i krajobraz obfitują w stare pomnikowe dęby oraz aleje i zadrzewienia śródpolne, pełne rzadkich gatunków zwierząt i roślin. Można tu spotkać orła bielika, kanię rudą, bociana czarnego, wydrę czy pięknego kozioroga dębosza. ” Majątek Rogalin” z pasją prowadzi swą działalność, aby utrzymać dla przyszłych pokoleń to nadzwyczajne i niepowtarzalne miejsce.

SONY DSC IMG_4910 SONY DSC

Świątniki

Świątniki to wieś sołecka, położona przy drodze z Mosiny do Kórnika. Będąc osadą służebną przed rokiem 1256, należała do kapituły katedralnej w Poznaniu. Przed 1611 rokiem wchodziła w skład dóbr Rogalin. W XVIII wieku Świątniki były częścią klucza dóbr rogalińskich, co podaje wspólny inwentarz tych miejscowości, a także informacje zanotowane w źródłach z 1766 roku, gdy wieś tę wraz z Rogalinem nabył Kazimierz Raczyński.

Obrzycko 

IMG_5045Posiadłość położona na skarpie, na skraju rozległej doliny Warty, otoczona pięknymi łęgami, przekraczająca wIMG_5042 swym miejscu granice Puszczy Noteckiej.  Zakupiona w latach 40-tych XVIII wieku przez Leona Raczyńskiego od Jadwigi Radomickiej-Koźmińskiej i została ona w rękach rodziny Raczyńskich do roku 1945. Ordynację obrzycką stworzył Atanazy Raczyński w 1825 roku i dał tym samym początek nowej linii rodu zwanej linią obrzycką. Centralne miejsce zajmuje pałac zbudowany w latach 1906-1910 dla Zygmunta Raczyńskiego poprzez powiększenie wcześniejszego dworu Atanazego Raczyńskiego. Po obu stronach dziedzińca oficyny z początku XX wieku, na środku czworoboczny ścięty graniastosłup z rzeźbą kobiety, a w północno-zachodniej części dziedzińca budynek dawnej bażantarni. Nad wejściem kartusz z herbem Nałęcz Raczyńskich. Dziedzicami mieli być w pierwszej kolejności potomkowie męscy hrabiego Atanazego, następnie potomkowie jego brata Edwarda, a w trzeciej kolejności  – przedstawiciele linii kurlandzkiej. Jednakże wskutek wydziedziczenia bratanka Rogera Maurycego, po śmierci Karola Raczyńskiego, ordynacja obrzycka przekazana została Raczyńskim z linii kurlandzkiej – wpierw w 1899 roku Zygmuntowi Edwardowi. Ordynacja istniała do roku 1945, kiedy to została zlikwidowana na skutek reformy rolnej. Po drugiej wojnie światowej pałac dostał się w ręce państwowe i zarządzał nim Fundusz Wczasów Pracowniczych. W 1989 roku posiadłość przejął Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu i nastąpił gruntowny remont. Obecnie w zespole pałacowym mieści się Ośrodek Szkoleniowo-Wypoczynkowy UAM.

obrzycko  IMG_5046     IMG_5048

Kościół  w Obrzycku

Barokowy kościół pod wezwaniem świętych Piotra i Pawła wzniesiony został  w latach 1714-1756 i jest najstarszym zabytkiem Obrzycka. Na szczególną uwagę zasługują w nim- pochodzący z hiszpańskiego klasztoru obraz „Ostatnia Wieczerza” z 1609 roku autorstwa Eugenio Caxesa oraz nagrobek arcybiskupa gnieźnieńskiego Ignacego Raczyńskiego. Klęcząca postać zmarłego odlana z brązu w roku 1854, według modelu Ludwika Wilhelma Wichmana, usytuowana jest na cokole z marmuru, ozdobiona herbem i pamiątkową inskrypcją .

IMG_5039

Ratusz w Obrzycku

Barokowy ratusz z połowy XVII wieku znajduje się na środku obecnego rynku. W 1739 roku pierwotną budowlę strawił pożar, obecny gmach powstał w połowie XVIII wieku, a w XIX zamieniony został na spichlerz. Obecnie w ratuszu znajduje się Urząd Miejski i Urząd Gminy. W elewacji budynku widnieje marmurowe obramienie okna z 1527 roku, przywiezione w roku 1843 przez Atanazego Raczyńskiego z klasztoru Batalha w Portugalii.Zdarzenie to dokumentuje tablica z tekstem w języku niemieckim wyjaśniającym pochodzenie tego niezwykłego detalu architektonicznego. Dziś wewnątrz obramienia znajduje się witraż z herbem Obrzycka. Na zachodniej ścianie wieży znajduje się wykonany z piaskowca kartusz z herbem Nałęcz Raczyńskich, datą 1825 i napisem upamiętniającym utworzenie ordynacji obrzyckiej

IMG_5033 IMG_5036 IMG_5037

Gaj Mały

To największa wieś w gminie Obrzycko. Pierwsze zapiski o niej pochodzą z roku 1284 i wówczas należała do Tomisława z Szamotuł. Od końca XVIII wieku do roku 1945 była własnością rodziny Raczyńskich. Od 1845 roku faktyczna siedziba ordynacji obrzyckiej. W roku 1803 wybudowany został dla Filipa Raczyńskiego parterowy dwór z dachem mansardowym. Znajdujący się obok pałac wzniesiony został w roku 1845 dla syna Filipa Raczyńskiego – Atanazego. Pałac w stylu eklektycznym, wysoko podpiwniczony z wejściem tarasowym, połączono z dworem w roku 1861 poprzez dobudowanie trzykondygnacyjnej wieży oraz muru z bramą wjazdową. W latach 1862-1865 dobudowano cylindryczną basztę narożną łączącą pałac z budynkiem galerii portretów rodzinnych. Obecnie w galerii znajduje się kaplica z rokokowym ołtarzem z 1759 roku. W elewacji wschodniej galerii znajdują się rzeźby przedstawiające antyczne postacie: Dionizosa, Korę i Heraklesa. Nad bramą wjazdową rzeźba przedstawiająca Apolla. Kartusze i tablice z herbem Nałęcz Raczyńskich znajdują się na budynku galerii, nad zachodnim wejściem do pałacu, na murze z bramą wjazdową oraz na ścianie wieży.

Złoty Potok

Pierwsza wzmianka o wsi Potok pochodzi z 1153 roku. Od końca XV wieku Potok był własnością osób związanych z rodziną Potockich herbu Szreniawa( byli to rycerze Szreniawici, którzy z czasem od Potoka przyjęli nazwisko Potoccy). W wieku XVI zbudowano tam dwór.W roku 1851 majątek stał się własnością Krasińskich, a w roku 1881 przeszedł w ręce Raczyńskich. Zygmunt Krasiński do Potoka przybył w roku 1857 wraz z żoną Elżbietą z Branickich i dziećmi na prośbę ojca Wincentego Krasińskiego. Ponieważ neoklasycystyczny pałac był jeszcze w budowie, zamieszkali w stojącym obok dworze z 1829 roku, gdzie obecnie mieści się Muzeum Regionalne im. Zygmunta Krasińskiego. Córka poety – Maria Beatrix_wyszła za mąż za Edwarda Aleksandra Raczyńskiego. Rodzina Raczyńskich na początku XX wieku przebudowała pałac, nadając mu cechy renesansowe. Edward Aleksander założył tam pierwszą w Europie hodowlę pstrąga wykorzystując bliskość źródeł, system stawów i kanałów wzdłuż koryta Wiercicy. Pstrągarnia funkcjonuje nieprzerwanie od 1881 roku. Za pstrągarnią rzeka przepływa przez staw, zwany Snem Nocy Letniej, a obok stawu znajduje się drewniany młyn wodny Kołaczew, ostatni z działających niegdyś młynów na Wiercicy. W pobliżu rzekę zasila Źródło Spełnionych Marzeń. Położony nieco dalej staw nosi nazwę Amerykan. Pałac Raczyńskich położony jest nad stawem Irydion, nazwanym tak na cześć romantycznego dramatu Zygmunta Krasińskiego. Pałac Raczyńskich i dwór Krasińskich otoczone są prawie czterdziestohektarowym parkiem w stylu angielskim. Ostatnim właścicielem Potoku był syn Edwarda Aleksandra z pierwszego małżeństwa – Karol Roger Raczyński. W odziedziczonym Potoku założył fabrykę wyrobów cementowych i manufakturę maszyn rolniczych. Ponadto w Złotym Potoku mieści się kościół pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela, gdzie w bocznej, neogotyckiej kaplicy Krasińskich pochowana jest tragicznie zmarła córeczka Zygmunta – Elżbieta oraz jego wnuk, Karol Roger hrabia Raczyński. Po roku 1945 majątek upaństwowiono, w pałacu przez wiele lat mieściła się szkoła.

Szamocin

Początki Szamocina sięgają XII wieku, pierwszy dokument wymieniający Szamoczino jako osadę rybacką pochodzi z roku 1364. Wieś ta stanowiła własność prywatną. W 1415 roku była w posiadaniu Nałęczów Abrahama i Dobrogosta z Jaktorowa, w XVI wieku należała do Grocholskich, w wieku XVII do Urungów, a w roku 1650 dobra szamocińskie przejęli Baranowscy. Następnie, od roku 1700 należały do Bętkowskich, za których to sprawą Szamocin otrzymał w 1745 roku prawa miejskie. W roku 1750  kupił je Leon Raczyński. Nowy właściciel chciał urządzić Szamocin na wzór miast w zachodniej Europie, niestety przedwczesna śmierć plany te zburzyła. W 1801 roku Filip Raczyński wydał dla miasta specjalny przywilej w postaci otrzymywania przez osiedleńców parcel budowlanych za małą odpłatnością oraz korzystania z licznych ulg. Przyczyniło się to do rozkwitu rzemiosła i handlu. Szamocin stał się dużym ośrodkiem sukienniczym, targi i jarmarki stały się tradycyjnymi imprezami handlowymi. Po śmierci Filipa Raczyńskiego, w 1804 roku dobra szamocińskie odziedziczyli synowie Atanazy i Edward, którzy uwiecznili się w tej okolicy poprzez nadanie zakładanym wsiom nazw: Raczyn, Nałęcza, Antoniny, Atanazyn i Edwardowo.  W roku 1807 Szamocin znalazł się w granicach Księstwa Warszawskiego, następnie Wielkiego Księstwa Poznańskiego. Majątek szamociński w XIX wieku przechodził z rąk do rąk, ostatnimi polskimi właścicielami byli Raczyńscy, którzy władali nim do roku 1819.

Klasztor w Woźnikach

Klasztor znajduje się na zalesionym wzgórzu, zwanym Wyrwał ( legenda mówi o podróżniku wołającym o pomoc do św. Franciszka), kilometr na zachód od wsi Woźniki. W miejscu kapliczki upamiętniającej legendarne zdarzenie Michał Kazimierz Raczyński w 1660 roku zbudował drewniany klasztor i osadził w nim reformatów. W roku 1706  Mielżyńscy, jako nowi właściciele, rozpoczęli budowlę i murowaną świątynię ukończono w roku 1723. Jest to jednonawowy kościół o froncie wzorowanym na tylnej fasadzie poznańskiej fary i bardzo bogatym architektonicznie wnętrzu. Obok stał czworoboczny klasztor przeznaczony dla zakonników. Po rozbiorach władze pruskie skasowały klasztor, a w roku 1926 kościół uznano za ruinę i zabroniono sprawowania w nim kultu. Dopiero w 1976 roku władze kościelne przejęły zabudowania poklasztorne i podjęły remont. Dwa lata później  do klasztoru powrócili franciszkanie. Odzyskano dawne wyposażenie przechowane szczęśliwie w innych kościołach. Remont kościoła zakończono ostatecznie w 1992 roku. Na obecne wyposażenie składa się między innymi siedem ołtarzy, kopie portretów fundatorów i dobrodziejów klasztoru. Między innymi pochodzące z 1724 roku epitafium Krystyny Katarzyny Teofili z Krassowskich Raczyńskiej , żony Michała Kazimierza Raczyńskiego, fundatora woźnickiego klasztoru.  W podziemiach trzy krypty, a w nich kilkadziesiąt trumien. Zawieszona jest tam również tablica upamiętniająca wszystkich woźnickich reformatów. Z przylegającego do kościoła klasztoru pozostała jedynie część wschodniego skrzydła, którą ojcowie franciszkanie w latach dziewięćdziesiątych przyłączyli do kościoła. Mechlin Wieś położona jest nad Wartą, na północny wschód od Śremu, w obrębie Łęgów Mechlińskich. Pierwsza wzmianka o niej pochodzi z 1181 roku, kiedy to należała do klasztoru benedyktynów z Lubinia. Następnie była własnością rycerską Sepińskich z Mchów, a w wieku XVIII Kolegium Jezuitów w Poznaniu. Od roku 1773 właścicielami majątku byli Raczyńscy z Rogalina. W 1860 roku klucz mechliński, na który składały się wsie: Mechlin, Dąbrowa, Grobelka, Kaleje, Luciny, Matuszewo, Tesiny, kupił Mateusz Watta Skrzydlewski. We wsi znajduje się dwór, pierwotnie klasycystyczny, wybudowany w roku 1814 przez Edwarda Raczyńskiego, a także przynależący do niego park krajobrazowy o powierzchni 6,3 ha założony w końcu XVIII wieku przez Kazimierza Raczyńskiego. Ponadto na terenie znajduje się głaz upamiętniający 150.rocznicę śmierci hrabiego Edwarda Raczyńskiego. W mechlińskim dworze bowiem spędził on ostatnie godziny swojego życia. Od roku 1993 dwór stanowi własność prywatną.

Zaniemyśl

Pierwsza wzmianka o miejscowości Niezamyśl pochodzi z 1239 roku. która to została włączona w granice Zaniemyśla w drugiej połowie XIX wieku. Osada posiadała znajdujący się w centrum rynek.  W latach 1840-1842 wybudowano kościół p.w. św. Wawrzyńca, którego fundatorami byli Raczyński oraz Jaraczewski, a w latach 1854-1855 powstał kolejny kościół p.w. Niepokalanego Serca Najświętszej Marii Panny. W 1815 roku Edward Raczyński otrzymał o Józefa Jaraczewskiego wyspę zwaną Wyspą Edwarda i przez kolejne trzydzieści lat był jej zarządcą. W latach 1817-1819 wybudował na niej modrzewiowy dom szwajcarski. To budowla piętrowa, wewnątrz ceglana, z dachami krytymi słomą. Wyspa znajduje się na jeziorze Raczyńskim, ma ponad 3 ha powierzchni, porośnięta malowniczym lasem, którego ozdobę stanowi sześćdziesiąt starych dębóe, z czego siedemnaście to pomniki przyrody. Edward Raczyński zapoczątkował inscenizację tak zwanych bitew morskich, których tradycja przetrwała do dnia dzisiejszego. 20 stycznia 1845 roku Edward Raczyński na swojej wyspie popełnił samobójstwo. Po drugiej wojnie światowej Wyspa Edwarda szybko stała się jedną z głównych atrakcji turystycznych regionu. W domu powstały slae hotelowe, wewnątrz podziwiać można fryz ze scenami z życia hrabiego oraz herb z rodową maksymą: Jesteśmy pniem tak starym, jak ta ziemia, a przynajmniej jak jej historia. Rezydencja i park zostały wpisane na listę zabytków. Przy zachodniej ścianie kościoła p.w.św. Wawrzyńca w Zaniemyślu znajduje się klasycystyczny grobowiec Edwarda Raczyńskiego razem z herbem Nałęcz i tablicami inskrypcyjnymi. Na grobowcu posąg żony Konstancji z Potockich Raczyńskiej w postaci rzymskiej bogini zdrowia Hygiei, na pomniku napis: Tu spoczywa Edward hr. Nałęcz Raczyński, który dla siebie był skąpy, pomocny biednym, hojny dla Ojczyzny oraz epitafium ułożone przez Konstancję: Żona pilnuje tymczasem zwłok męża i błaga o modlitwy dla niego.

Wojnowice

Pierwszy zapis w dokumentach, dotyczący Wojnowic, pochodzi z roku 1352. W latach 1415-1611 dobra rycerskie należały do Ostrorogów, następnie Opalińskich, Raczyńskich, Potockich, Mielżyńskich i Ostrowskich. Wojnowice były przez pewien okres główną siedzibą rodziny Raczyńskich, o czym świadczą liczne dokumenty dotyczące urodzin, chrzcin, ślubów i pogrzebów. W 1698 roku Michał Kazimierz Raczyński zakupił Wojnowice od Katarzyny Opalińskiej i kolejno zarządzali majątkiem: Wiktor Raczyński, Kazimierz Raczyński (tam urodzony), Filip Raczyński, Edward Raczyński, Roger Maurycy Raczyński oraz Edward Aleksander Raczyński. W Wojnowicach znajduje się dwór, którego obecna forma pochodzi z XVIII wieku, choć prawdopodobnie budynek istniał już w połowie XVII wieku. Budowla szachulcowo-murowana, częściowo przebudowana na przełomie XIX i XX wieku, między innymi zmieniono pokrycie dachowe w formę szachownicy, zachowany został jeden z dwóch alkierzy. Dawniej po bokach dworu znajdowały się dwie oficyny, za panowania Raczyńskich była też kaplica. W okresie drugiej wojny światowej dobra ziemskie były zarządzane przez Niemców, po roku 1945 znajdowała się tutaj siedziba PGR. Obecnie, poza dworem, w Wojnowicach znajdują się pozostałości parku oraz dawne czworaki i zachowane budynki folwarczne.